Prof. Dr. Yusuf Halaçoğlu 1967 yılında Lise eğitimini tamamlamış ardından, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümünden mezun olmuştur. Yine aynı üniversitede asistan olarak çalışma hayatına adım atmıştır.
1978 yılında Doktora, 1982’de Yard. Doçent, 1983 yılında ise Doçent olmuştur. 20 Mart 1989 yılındada 16. Yüzyılda Sosyal, Ekonomik ve Demografik Bakımdan Balkanlar’da Bazı Osmanlı Şehirleri konulu tezi ile profesör olan Yusuf Halaçoğlu aynı yıllarda Türk Tarih Kurumu Asıl üyesi seçilmiştir.
Aslen Adana Kozan doğumlu olan Yusuf Halaçoğlu 1989’da Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, 1990’da ise Genel Müdür Yardımcılığına atanmıştır. Ardından Marmara Üniversitesindeki görevine dönmüş 1992 yılında Rektör Yardımcısı, Rektör Vekili gibi görevlerde bulunmuştur. 21 Eylül 1993 yılında Türk Tarih Kurumu Başkanlığına atanmış, 2008 yılında bu görevinden ayrılmıştır.
Günümüzde Akademisyen kimliğinin yanı sıra siyasi kimliği ilede tanınan Yusuf Halaçoğlu MHP 24. 25. ve 26. Dönem Kayseri Milletvekili ve eski Türkiye Büyük Millet Meclisi MHP Grup Başkanvekilidir.
10 Mart 2017’de MHP Merkez Disiplin Kurulu toplantısında Merkez Disiplin Kuruluna sevk edilmiş ve partiden ihraç edilmesine karar verilmiştir.
2018 yılında ise İyi Parti’ye katılmış ve İyi Parti Genel Başkan Yardımcısı olarak siyaset hayatını sürdürmektedir.
Yusuf Halaçoğlu’nun eşi Fatma Nur Halaçoğlu 2010 yılında yaşamını yitirmiştir. Bu evliliğinden iki evladı vardır. Çok iyi derecede Osmanlıca ve Orta derecede Fransızca bilmektedir. 2017 yılında Neval Konuk ile evlenmiştir. Boğa burcudur.