Cemal Toptancı 3 Nisan 1950 tarihinde Diyarbakır Suriçinde Hacıosman Mahallesi’nde doğdu.
Eğitim hayatı;
Süleyman Nazif İlkokulunda başladığı eğitimini babasının devlet memuru olması nedeniyle tayin edildikleri Hazro ilçesindeki Merkez İlkokulunda tamamladı. Diyarbakır`da Ali Emiri Ortaokulu ve Diyarbakır Ticaret Lisesinden mezun olduktan sonra, 1973 yılında İstanbul Sultanahmet İktisadi ve Ticari İlimler Akademisinden mezun oldu.
Cemal Toptancı çalışmaları;
1968 yılında İstanbul`da yapılan Diyarbakır Yüksek Tahsil Cemiyeti kongresinde yönetim kuruluna seçilerek başkan yardımcılığı görevini üstlenerek cemiyet hayatıyla filli olarak tanıştı.1969 yılında “Devrimci Doğu Kültür Ocakları” İstanbul üyesi olan Toptancı aynı yıl içinde, Sultanahmet İktisadi ve Ticari İlimler Akademisinde sol tandanslı arkadaşları ile kurduğu, “Öncü Hareketi” grubuyla ilk boykot hareketini gerçekleştirdi.
1974 sol düşünceden gördüğü ve tanık olduğu bazı siyasi gelişmeler neticesinde yollarını ayırarak, onu etkileyen Prof. Dr. Necmettin Erbakan`ın Milli Görüş düşüncesiyle tanıştı. Yine aynı yıl içinde kurulan CHP+MSP Koalisyonu Hükumeti döneminde İstanbul-Kadıköy İlçesi, MSP (Milli Selamet Partisi) Gençlik Kollarında görev aldı.
Akıncılar Derneği Kadıköy İlçesinin yayınladığı “Gerçeğe İşaret Dergisi`nin yayın kurulu üyesi oldu. Aynı yıllarda ticaretle uğraştı. MSP İstanbul Gençlik Kollarında görev ifa eden Toptancı kadroya olan ihtiyaca binaen kendisinden istenen, Çalışma Bakanlığı İş Müfettişliği Yardımcılığı sınavına girdi ve sınavı başararak göreve başladı. 1977 yılında Güneş Motel olayı diye bilinen transferle iktidar olan CHP Hükümetince 103 arkadaşıyla birlikte İş Müfettiş Yardımcısı olarak Diyarbakır gurubunda 11 ay hizmet ifa ettikten sonra görevinden alındı. 1978 yılında kısa bir süre Diyarbakır Akıncılar Derneği Şube başkanlığı yaptı.
“Menzil Kitabevi” kurucularından oldu. 1981 yılında kitabevi çevresinden ayrıldı. 1984 yılında İş ve Sanayi Makinaları yedek parça ticareti alanında kendi şirketini kurdu. 1993 yılında ticaretten tümüyle vazgeçti ve şirketini tasfiye etti. 27 Mart 1994`te Refah Partisinden Diyarbakır Sur Belediyesi Başkanlığına seçildi. Belediye başkanlık görevi 3 yıl, 8 ay sürdü. 28 Şubat sürecinde Konya DGM Mahkemesince hakkında hazırlanan iddianameyle ceza kanunun 302. maddesinden yargılandı beraat etti. Ancak hakkındaki yargı kararına rağmen 28 Şubat sürecinde Yüksek Seçim Kurulunca görevinden alındı. Başkanlığı döneminde Ahmed-i Xan-i`nin meşhur eseri; ” Mem-u Zin” ve Victor Hugo`nun “Sefiller” isimli eserlerini tiyatro olarak kendi belediyesinin çalışanlarına sahneletti. 1995-1997 yılları arasında Diyarbakır`da amatör kümede oynayan Alipaşaspor kulübünde başkanlık görevini ifa etti., 2004 yılında Ankara`da Türkiye Modern Pentatlon Federasyonu, Türkiye Saymanlar Derneği ve Büyük Anadolu Gazeteciler Birliğinde Yönetim Kurulu Üyelikleri görevlerinde bulundu. Evli, üçü kız, ikisi erkek beş çocuk babasıdır.
Yayınlanan eserleri şunlardır.
1. Güneydoğu`dan bir Başkan (Tema Yayınları Ankara 1998)
2. Taşları Konuşan Şehir Diyarbekir (İstanbul 1999)
3. 4123 Sayılı Afet Yasası ve Belediyeler (İstanbul 2001)
4. İnsan Hakları Açısından Yerel Yönetimlerin Görevleri (Ankara 2004
5. 5272 Sayılı Belediye Kanunu, 5216 Sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu ve Getirdiği Yenilikler. (Ankara 2005)
6. Çevre Bilim ve Mevzuat Terimleri Sözlüğü (Ankara 2008) -Elif Rabia Toptancı ile birlikte-
7. Yerel Yönetimler Bilim ve Mevzuat Terimleri Sözlüğü (İstanbul 2010)
8. Çevre ve Şehircilik Bilim ve Mevzuat Terimleri Sözlüğü (İstanbul-2012)
9. Çözülme, Erguvan Yayınları İstanbul-2018